Podstawową komórka organizacyjną byłego I Batalionu Pogranicznego „Poznańskiego” byli żołnierze – Polacy, którzy sformułowali w dniu 10. XI. 1918 r. w Ostrowie Wielkopolskim pierwszą regularną formacje wojskową pod nazwą I Pułk Piechoty. Istnienie tej jawnej polskiej formacji nie było możliwe w ówczesnym położeniu politycznym zaboru pruskiego. Po kilkudniowym życiu nastąpiła stopniowa likwidacja 1 Pułku Piechoty w Ostrowie. Cześć żołnierzy z tego pułku przeszła z bronią w ręku przez granicę zieloną, oddając się do dyspozycji polskim władzom wojskowym w Kaliszu. Posiadaną zaś przez 1 Pułk Ostrowski broń i ekwipunek przewożono pod rozmaitymi pozorami przez kordon do Kalisza, by w ten sposób zasilić młodą, do czynu zrywającą się armię polską. Prócz części ochotników 1 Pułku Piechoty w Ostrowie znaleźli się niebawem w Kaliszu i inni Ostrowiacy, których porwała chęć natychmiastowego oddania się służbie w Armii Polskiej.

m1apaBardzo przychylnie przez władze kaliskie przyjęci Poznaniacy sformułowali osobną formację, której podstawy organizacyjne dał rozkaz Sztabu Generalnego w Warszawie z dnia 4. XII.1918r. nr 41. Na

to złożyło się wiele czynników: Polska Organizacja Wojskowa, Dowództwo Okręgu Wojskowego w Kaliszu, Sztab Generalny w Warszawie, Powiatowa Rada Ludowa w Ostrowie i szerokie poparcie ludności powiatu ostrowskiego bez różnicy stanu i przekonań politycznych. Formacja ta początkowo stacjonowała w Kaliszu w „Domu Popów” przy ulicy Niecałej 1, później w tzw. Koszarach Łódzkich przy szosie Łódzkiej nr 9. Z dnia na dzień zasilana dalszymi ochotnikami z Ostrowa i okolicy, którzy przez zieloną granice napływali do formacji.
Batalion pogranicznyDnia 2 XII 1918 r. pierwszy oddział Batalionu wyparł ze Szczypiorna liczniejszą od siebie i znacznie lepiej uzbrojoną załogę niemiecką nabywając koszary, w których się zakwaterował. Dla Armii polskiej zdobycie niemieckie zapasy mianowicie 400 wagonów owsa, składnicę tą zaopatrzono w ekwipunek obóz jeńców wraz z nowocześnie urządzoną elektrownią. Załoga niemiecka nie stawiała oporu słabszemu od siebie oddziałowi. Wyparta załoga niemiecka przed opuszczeniem koszar użyła podstępu. Założyła ona w piecach opuszczonych koszar ręczne granaty. Na czas jednak odkryli ten podstęp Polacy. Po zajęciu Szczypiorna rozpoczął się ważny okres największego rozwoju. Równocześnie z przeszkoleniem żołnierzy szła praca werbunkowa na terenie Wielkopolski, która koncentrowała się w ostrowskiej Powiatowej Radzie Narodowej. Opinia Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu spowodowała, że dla uniknięcia ewentualnych przedwczesnych konfliktów politycznych formacja przybrała około 7.XII1918roku konspiracyjną nazwę Batalion Pograniczny w Szczypiornie. Pod koniec grudnia 1918r. Baon liczy trzy kompanie gotowe do boju, w tym jedna kompanie karabinów maszynowych. W południe dnia 27.XII 1918 na skutek prowokacji niemieckiej baon przeszedł chrzest ogniowy pod wsią Boczków, przy czym poległ szeregowiec Jan Mertka, a ciężko ranny został szeregowiec Czesław Radajewski.

werfgW nocy z 29 na 30. XI.1918 roku Batalion przekroczył granicę, a rozbroiwszy załogę niemiecka zajął Skalmierzyce i Śliwniki. Sztab Batalionu brał w dniu 31.XII.1918 roku udział w oswobodzeniu Ostrowa Wlkp. Czyn ten był początkiem szerokiej akcji wyzwolenia południowych połaci Wielkopolski. Została ona wsparta pociągiem pancernym „Poznańczyk” z obsadzonym przez kompanię karabiów maszynowych I Batalionu, a nadesłanym przez Sztab Generalny z Warszawy z ,…. Sztabu Baonu wyszła inicjatywa wzniecenia powstania w powiecie krotoszyńskim przez udany wypad na Krotoszyn w dniu 1 stycznia 1919 r Akcje tę przeprowadził pociąg pancerny „Poznańczyk” z załogą karabinów maszynowych z Szczypiorna i oddziałami powstańczymi z Pleszewa i Ostrowa. W dniu 3 stycznia 1919 roku dowództwo Baonu wysłało do Zdun na pomoc powstańcom i osłonę Krotoszyna 1 kompanie i 1 pluton karabinów maszynowych. Sztab Baonu objął również z początkiem stycznia 1919 roku dowództwo nad ruchem zbrojnym w powiatach odolanowskim i ostrowskim. Formacje liniowe Baonu na froncie południowym w powstaniu wielkopolskim były podstawą organizacyjną Ostrowskiego Okręgu Wojskowego, którego dowództwo przejął Sztab Baonu. Część podoficerów i szeregowców przeszła do pułku Ziemi Kaliskiej, późniejszego 29 Pułku Strzelców Kaniowskich w charakterze instruktorów. Powstała w Szczypiornie reszta formacji zasilana napływem rekrutantów z wyzwolonych południowych powiatów wlkp. Szczypiorniacy walczyli w powstaniu wlkp. pod Zdunami, Ligową, Kobylą Górą, Rogoszycami, Parzynwem. Szczypiorniacy brali również udział w powstaniach śląskich. Obficie ziemię ojczystą zrosili krwią ci, którzy w listopadzie grudniu 1918 roku po odbyciu czteroletniej twardej służby frontowej w armii zaborczej porzucili domy, aby na wolnej już ziemi kaliskiej tworzyć bratnie koło żołnierskie, którego wspólnym celem było wyzwolenie spod jarzma wroga ukochanej ojczyzny.

Na podstawie książki Ludwika Gumolea „Powstanie Wielkopolskie 1918-1919”

Share.

Jeden komentarz

  1. Pingback: 104 rocznica Powstania Wielkopolskiego - Pamiętamy o naszej historii - Strona główna

Dodaj komentarz